Okres międzywojenny 1921 - 1939

26 grudnia 1920 r. 17 Pułk Piechoty pod dowództwem mjr. Jana Pawłowskiego powrócił, uroczyście witany, do Rzeszowa. Wkrótce potem jednostka przeszła na warunki nowej, pokojowej egzystencji. Reorganizacja przeprowadzona w końcu 1920 r. zakładała istnienie w Pułku następujących jednostek:

  • dowództwa
  • batalionu sztabowego, z kompanią CKM i kompanią specjalistów
  • trzech batalionów , każdy po trzy kompanie piechoty
  • kadry batalionu zapasowego.

Zmienił się również przydział organizacyjny jednostki. Z krakowskiej 6 Dywizji Piechoty została przeniesiona do 24 Dywizji Piechoty z siedzibą w Jarosławiu, podlegającej Dowództwu Okręgu Korpusu nr X w Przemyślu. Oprócz 17 pp w skład 24 DP wchodziły pułki: 38 i 39.

Po zakończeniu demobilizacji w połowie 1922 r. poszczególne bataliony zostały umieszczone w odległych od siebie koszarach:

  • I batalion w koszarach Sobieskiego przy ul. Langiewicza (dziś Jagiellońska)
  • II batalion w koszarach Lisa-Kuli przy ul. Lwowskiej
  • III batalion w koszarach Kilińskiego przy Placu Kilińskiego.

Opuszczone zostały poprzednio zajmowane koszary Głowackiego, Bema oraz Hallera, jednak częściowo pozostawiono w nich mieszkania dla oficerów i podoficerów. W tym trudnym okresie w Pułku brakowało nafty, węgla, żywności i paszy dla koni, panował jednak porządek i ogólna dyscyplina. Kolejną reorganizację przeprowadzono w 1924 r. Skład Pułku na stopie pokojowej miał obejmować:

  • drużynę dowódcy pułku
  • pluton łączności
  • pluton pionierów
  • trzy bataliony , w każdym po trzy kompanie piechoty
  • kompanię CKM i broni towarzyszącej.

Etat Pułku miał wynosić 1422 żołnierzy w tym 54 oficerów, 355 podoficerów i 1013 szeregowych. W 1930 r. zmieniono organizację pułków w WP. W okresie zimowym w koszarach miał przebywać batalion starszego rocznika, batalion szkolny oraz batalion kadrowy, zaś w okresie letnim batalion starszego rocznika, oraz dwa bataliony poborowych. Nie zmieniły się w sposób zasadniczy etaty pułków, jednak w wypadku 17 pp był on stale rozszerzany z uwagi na szkolenie poborowych na potrzeby KOP.

Ujawniły się również problemy związane z lokalizacją koszar Pułku. Trzy odległe od siebie miejsca kwater nie ułatwiały szkoleń i integracji jednostki. Strzelnica pułkowa była zbyt wąska, zaś plac ćwiczeń przez większą część roku znajdował się pod wodą. Dowódca Pułku sugerował zakup części położonego obok strzelnicy majątku, jednak starania te nie przyniosły skutku, podobnie zresztą jak sugestia budowy nowego budynku z przeznaczeniem na koszary, rusznikarnię i magazyn broni. Potrzebę tej inwestycji uzasadniano brakiem wody i kanalizacji w koszarach Lisa-Kuli, sąsiedztwem koszar Sobieskiego i fabryki Cegielskiego (miało to ułatwiać wpływ elementów rewolucyjnych na żołnierzy) oraz skargami mieszkańców na umieszczoną blisko miejskich zabudowań rusznikarnię i magazyn broni, które znajdowały się w koszarach Bema.

19.III.1926 r. Pułk wysłał delegację do przebywającego w Sulejówku Józefa Piłsudskiego, co spotkało się z bardzo negatywnym odbiorem przełożonych wyższego szczebla. Dowódca Pułku Emmanuel Jakubiczka otrzymał naganę od dowódcy 24 DP. Zarzucono mu nie złożenie meldunku służbowego oraz udzielenie fałszywej informacji przełożonemu.

W listopadzie 1928 r. odbyły się uroczystości 10-lecia Pułku, obejmujące uroczyste nabożeństwa, akademię w magistracie, capstrzyk defiladę, raut w kasynie, obiad żołnierski, zawody sportowe i projekcje kinowe. Niestety Œwięta Pułkowe nie były zwykle obchodzone w bardzo uroczysty sposób. Wpływ na to miało m.in. wielokrotne przenoszenie ich daty: najpierw z 4 listopada na 6 września, następnie w 1934 r. na 4 czerwca, czyli datę krwawych walk stoczonych przez Pułk nad Berezyną. Wtedy też wykształcił się ogólny schemat obchodzenia Œwięta Pułkowego: w przeddzień odbywał się capstrzyk oraz apel poległych, po którym dowódca Pułku czytał rozkaz z programem uroczystości. Dzień Œwięta rozpoczynał się od raportu o stanie Pułku jaki najstarszy dowódca batalionu składał dowódcy Pułku. Po nim następowała Msza Œwięta, defilada, zawody sportowe, występy artystyczne oraz festyny. Całość wieńczył bal w kasynie oficerskim.

W 1923 r. dowódca Pułku, ppłk Ignacy Oziewicz oraz starosta rzeszowski dr Koncowicz utworzyli komitet zbierający pieniądze na sztandar pułkowy. Projekt sztandaru został zatwierdzony we wrześniu następnego roku, zaś 17.X.1924 r. odbyło się poświęcenie sztandaru, w którym uczestniczyli m.in. gen. Józef Haller, dowódca 24 DP gen. Franciszek Latinik oraz biskup polowy wojska Polskiego Stanisław Gall. Marsz pułkowy skomponował w latach 1926 – 1927 oficer oświatowy Pułku, kpt. Władysław Wisłocki (ojciec znanego dyrygenta i kompozytora Stanisława Wisłockiego). W tym samym czasie powstała odznaka pamiątkowa 17pp. Jej wzór i regulamin zostały zatwierdzone przez ministra spraw wojskowych 6.IX.1929 r.

17 Pułk Piechoty nie miał oficjalnego patrona, nie ma również dowodów na to, że się o niego starał. Wspomina się czasem jednak o Marcinie Borelowskim „Lelewelu” (dowódcy wojsk powstańczych z 1863 r.). Nie nosił również oficjalnie przydomku „Ziemi Rzeszowskiej”, mimo że takie określenie można było często spotkać w lokalnych gazetach.

W Pułku prowadzone były szkolenia dla analfabetów, działała biblioteka, teatr żołnierski, chór, orkiestra i jazzband, które dawały okolicznościowe koncerty dla ludności Rzeszowa. Od 1921 r. istniał „Klub Sportowy 17 Pułku Piechoty”, który w latach 1933 – 1936, po połączeniu z KS Resovia, nosił nazwę „Wojskowo-Cywilny Klub Sportowy”. Stadion znajdował się w okolicach koszar Sobieskiego. Pułk często też udzielał pomocy miejscowej społeczności podczas różnych klęsk żywiołowych: pożarów, powodzi i zatorów lodowych. Żołnierze Pułku, a zwłaszcza pionierzy, okazali się bardzo potrzebni podczas katastrofalnej powodzi w lipcu 1934 r. W walce z żywiołem zginęło wówczas 2 żołnierzy 17pp.

W 17pp istniała spora ukraińska mniejszość narodowa, licząca w 1934 r. 16%, a trzy lata później 34%, zaś w kontyngencie dla KOP - 18%. Prawdopodobnie w Pułku znajdowała się pewna ilość Niemców, gdyż w ostatnich latach przed wojną napłynęło do niego wielu poborowych ze Œląska i Pomorza. Analfabeci stanowili wysoki odsetek żołnierzy – 33% (dla porównania: w 39 pp – 30%, w 38 pp – 23%).

Wśród oficerów, którzy dowodzili Pułkiem w okresie międzywojennym, największe chyba piętno wywarł na nim płk Stanisław Siuda. Pod jego dowództwem Pułk należał do przodujących w dywizji. Gen. Gustaw Łowczowski, w latach 30-tych dowódca batalionu w 17pp, tak wspominał po latach:

Spośród dowódców pułków, w których służyłem, najwyżej stawiam płk. Siudę, dowódcę 17 pułku piechoty. Doświadczony, frontowy oficer, miał trafne podejście do służby i podkomendnych. Lubił porządek [...] Jego metoda utrzymania dyscypliny polegała na pilnowaniu podporuczników. Strzelec – mówił – naśladuje ich we wszystkim. Na nas starych nie patrzy, zresztą mało nas widzi.

Uzbrojenie Pułku w pierwszych latach niepodległości składało się głównie z zapasów austro-węgierskich: karabinków Mannlicher wz. 95, ckm-ów Schwarzlose wz. 07/12 i granatników wz. 16. Dodatkowo posiadano na stanie lkm-y Lewis wz. 15 oraz moździerze: niemieckie wz. 16 i francuskie JD. W trakcie 20-lecia międzywojennego uzbrojenie sukcesywnie wymieniano i do wojny Pułk przystąpił uzbrojony w sprzęt najnowocześniejszy z dostępnych: karabinki systemu Mausera wz. 29, rkm-y Browning wz. 28, ckm-y wz. 30, granatniki wz. 36 i moździerze wz. 31, które Pułk otrzymał w 1937 r.

Nie zachowała się większość sprawozdań z inspekcji ćwiczeń Pułku prowadzonych w latach 20-tych. Jedno z nielicznych, które jest dostępne, dotyczy letnich ćwiczeń 24 DP w 1929 r. 17 Pułkowi zarzucono słabe przygotowanie strzelań oraz niskie wyszkolenie podoficerów. Doceniono jednak wykorzystanie terenu w walce przez szeregowych oraz pracę oficerów. Najlepiej na tych ćwiczeniach wypadł jarosławski 39 pp, najgorzej zaś przemyski 38 pp.

W 1930 r. w trzech wybranych pułkach piechoty WP zorganizowano eksperymentalne kompanie podchorążych, szkoleniowo i organizacyjnie podległe dowódcy dywizji, administracyjnie – dowódcy Pułku. Jednym z tych pułków (obok 9 i 81) był 17 pp. Kompanie te nie zdały jednak egzaminu i latem 1932 r. zostały zlikwidowane.

W latach 30-tych, na przełomie sierpnia i września corocznie (z wyjątkiem 1936 r., kiedy dywizja uczestniczyła w międzydywizyjnych ćwiczeniach w rejonie Lwów – Złotów) odbywały się ćwiczenia 24 DP. Ćwiczenia odbywały się w dwóch etapach. W pierwszym zajęcia przeprowadzano na poziomie batalionu i pułku, w drugim ćwiczenia dotyczyły działań całej dywizji. Dodatkowo Pułk uczestniczył też corocznie w ćwiczeniach w okolicach Dzikowej i Kolbuszowej. Pod koniec lat 30-tych kompanie ckm, moździerzy i armat polowych wyjeżdżały regularnie do obozu Nowa Dęba. Manewry często opierane były o rzeczywiste działania z czasów Wielkiej Wojny.

Pułkiem w latach 1920 – 1939 dowodzili:

  • mjr Karol Zagórski: X.1920 – XII.1920
  • mjr/ppłk Ignacy Oziewicz: I.1921 – XI.1925
  • ppłk Emanuel Jakubiczka: XI.1925 – V.1927
  • ppłk/płk Wojciech Piasecki: V.1927 – II.1929
  • ppłk/płk Rudolf Kaleński: II.1929 – 9.VII.1933
  • ppłk/płk Stanisław Siuda: 10.VII.1933 – 31.III.1939
  • ppłk Beniamin Kotarba: od 1.IV.1939



Na podstawie:

  • Majka J.: 17 Pułk Piechoty, Pruszków 1992.
  • Majka J.: Garnizon Rzeszów w latach 1918-1939, Rzeszów 2005.
  • Majka J.: Dzieje 17 Pułku Piechoty (Ziemi Rzeszowskiej) 1918-1939, Rzeszów 2009.